یادگیری لغت یکی از دغدغه‌های بسیاری از افراد علاقمند به یادگیری زبان خارجه است. یادگیری لغت فنون و شیوه‌های مختلفی دارد که ممکن است هر یک برای افراد خاصی موثر و سودمند باشد. به جرأت می‌توان گفت که یادگیری لغت یکی از دشوارترین بخش‌های یادگیری زبان است که بسیاری از زبان‌آموزان به دلیل ضعف در آن، یادگیری زبان را در نیمه راه رها می‌کنند و برخی تصور می‌کنند که ذاتاً استعداد یادگیری زبان ندارند، در حالیکه اشتباه فکر می‌کنند و مشکل در جای دیگری است. در ادامهٔ این مقاله به بحث یادگیری لغت و شیوه‌های مختلف آن می‌پردازیم.
شیوه‌های یادگیری لغت در زبان خارجه
بسیاری از مدرسین زبان اغلب به زبان‌آموزان خود توصیه می‌کنند که برای یادگیری لغت فقط به یادگیری از طریق فلش کارت یا یادگیری واژه به واژه اکتفا نکنند. زیرا غالباً به دلیل فرّار بودن زبان، اغلب واژه‌هایی که به این روش حفظ می‌شوند بعد از چند ماه فراموش می‌شوند. شیوه‌های گوناگونی برای یادگیری لغات جدید وجود دارد که در ادامه بعضی از رایج‌ترین آنها را شرح می‌دهیم.
۱ – روش لایتنر
یادگیری لغت به روش لایتنر یکی از معروفترین و متداول‌ترین روش‌های یادگیری لغت است. در این روش، جعبه‌ای را باید تهیه کنید و آن را به ۵ خانه تقسیم کنید. تقسیم‌بندی این جعبه باید مطابق تصویر زیر طوری باشد که خانه دوم ۲ برابر خانه اول، خانه سوم ۴ برابر خانه اول، خانه چهارم ۸ برابر خانه اول و خانه پنجم ۱۶ برابر خانه اول باشد.
می‌توانید بطور مثال طول این جعبه را ۳۱ سانتیمتر و عرض آن را ۸ سانتیمتر در نظر بگیرید. در اینصورت، طول خانه اول ۱ سانتیمتر، خانه دوم ۲ سانتیمتر، خانه سوم ۴ سانتیمتر، خانه چهارم ۸ سانتیمتر و خانه پنجم ۱۶ سانتیمتر خواهد بود.
حال باید لغاتی که برای حفظ در نظر گرفته‌اید روی برگه‌هایی با شکل و ابعاد یکسان یادداشت کنید. باید دقت کنید که اندازه برگه‌ها طوری باشد که داخل کوچکترین خانه قرار بگیرند. شکل برگه‌ها حتماً باید یکسان باشد تا نتوانید برگه‌ها را از روی یک نشانه از هم تشخیص دهید.
بعد از آماده‌کردن برگه‌ها آنها را در خانه اول قرار می‌دهید. شما می‌توانید هر روز تعدادی برگه به خانه اول اضافه کنید. هر روز می‌توانید چند برگه از خانه اول بردارید و واژه جدید را از خودتان بپرسید و در صورتی که معنای آن را بخاطر داشتید آن را داخل خانه دوم قرار دهید و سپس به سراغ برگه بعدی بروید و اگر معنای آن را به خاطر نیاوردید آن را داخل همان خانه اول بگذارید.
روز دوم، جلوی برگه‌هایی که روز اول در خانه دوم قرار داده‌اید برگه‌ای می‌گذارید که با برگه‌های جدید قاطی نشوند. سپس برگه‌هایی که امروز بلد نیستید داخل خانه دوم (قسمت دوم) می‌گذارید.
روز سوم برگه‌های خانه دوم پر می‌شوند. حال، برگه‌های قسمت دوم خانه دوم را بر می‌دارید و هر کدام را که بلد بودید داخل خانه سوم و هر کدام را که بلد نبودید داخل خانه اول می‌گذارید. به این شکل قسمت دوم خانه دوم خالی می‌شود. حال، برگه‌هایی قسمت اول را به قسمت دوم منتقل می‌کنید تا جا برای برگه‌های جدید خالی شود.
برای اینکه برگه‌های جدید در هر خانه با برگه‌هایی که روز قبل وارد آن خانه شده‌اند قاطی نشوند، از برگه‌های رنگی به تعداد ظرفیت خانه‌ها استفاده می‌کنیم.
اما این سوال پیش می‌آید که از کجا بفهمیم که برگه‌های قرار گرفته در یک خانه به تعداد روزهایی که نیاز بوده در خانه مانده‌اند و حالا وقت مرور آنها رسیده است؟ هر خانه با برگه‌های رنگی به بخش‌های جداگانه‌ای تقسیم می‌شود. هر روز برگه‌های داخلی را یک قسمت به جلو می‌برید و در نتیجه وقتی به آخرین بخش یک خانه برسید، یعنی وقت مرور آن برگه‌ها رسیده است.
اکنون می‌توان قوانین این روش را به‌صورت زیر خلاصه کرد:
۱ – هر برگه که پاسخ آن را بلد باشید یک خانه به جلو می‌رود.
۲ – هر خانه با برگه‌های رنگی به چند قسمت تقسیم می‌شود و برگه‌ها ابتدا در قسمت اول قرار می‌گیرند و سپس هر روز یک قسمت به جلو می‌روند تا به انتهای خانه برسند. وقتی به قسمت انتهایی برسند زمان مرور آنها فرا رسیده است.
۳ – هر جا که پاسخ برگه را بلد نباشید برگه را داخل خانه اول می‌گذارید.
۴ – خانه اول همیشه پر از برگه‌هایی است که یا تازه اضافه کرده‌اید و یا جوابشان را بلد نبوده‌اید.
۵ – برای حفظ کردن دائمی، باید هر برگه از تمام خانه‌ها عبور کند و از جعبه خارج شود. اگر در میانه راه شکست بخورد، باید مجدد به خانه اول بازگردد و مسیر را همراه با برگه‌های دیگر طی کند.
۲ – ترجمه متون و مقالات
یکی از بهترین روش‌ها برای تثبیت معنای لغات در ذهن ترجمه مقاله است. شاید بسیاری از زبان‌آموزان از این روش غافل باشند، اما ترجمه متن به این دلیل که لغات را از طریق تکرار و قرابت معنایی با لغات دیگر در ذهن تثبیت می‌کند به‌مراتب نسبت به روش یادگیری عادی لغات مؤثرتر و سودمندتر است. با توجه به دشواری‌های ترجمه ممکن است خیلی از افراد علاقه چندانی به ترجمه مقاله یا ترجمه کتاب نداشته نباشند. برای این دسته از افراد توصیه می‌کنیم در زمینه‌های مورد علاقه خودشان به ترجمه مبادرت ورزند. بعد از ترجمه چند مقاله رفته‌رفته علاقه بیشتری پیدا می‌کنند و شاید بتوانند در زمینه‌های غیرتخصصی هم این روش را بیازمایند. در هر حال، روش ترجمه روشی اثبات‌شده در یادگیری لغت است.
۳ – کلاسهای بحث آزاد و دوره‌های آموزشی
یکی از روش‌های پرطرفدار یادگیری زبان و به‌خصوص یادگیری لغات جدید، شرکت در کلاسهای بحث آزاد و دوره‌های آموزشی مکالمه‌محور است. شرکت در بحث آزاد با شیوه‌ای مشابه ترجمه و به‌واسطه تکرار لغات، به‌کارگیری لغات در متن و قرابت معنایی با لغات آشنا، سبب تثبیت معانی مختلف لغات در زمینه‌های متفاوت می‌شود و به زبان‌آموز کمک می‌کند تا با استفاده عملی از زبان، هم لغات جدیدتر بیاموزد و هم لغات کم‌تکرار پیشین را در ذهنش تثبیت کند. شرکت در کلاسهای بحث آزاد جدا از نحوه اموزش، به جهت گروهی بودن جذابیت خاصی برای زبان‌آموزان دارد و نسبت به روش‌های دیگر کشش بیشتری ایجاد می‌کند.